LEKARZ, ŻOŁNIERZ, SPOŁECZNIK I ŻARLIWY PATRIOTA.
Józef Aleksiewicz, urodził się w Samborze 20.12.1884 r. Jego ojciec Józef był magistrem farmacji, właścicielem apteki „Pod orłem”, matka Julia z Macheków, to siostra znanego we Lwowie okulisty, profesora lwowskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza.
Pierwsze lata edukacji Józefa Aleksiewicza to szkoła powszechna w Samborze. Później ukończył Gimnazjum Ojców Jezuitów w Chyrowie. Maturę zdał w Krakowie w III Gimnazjum im. Jana Sobieskiego. Studiował we Lwowie na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza w latach 1905-1912.
W 1912 r. wziął ślub z Zofią Reiss wywodzącą się z ziemiaństwa kresowego z Białopola na Ukrainie.
Odbywał służbę wojskową w wojsku austriackim, od 1 sierpnia 1914 r. jako lekarz batalionu służył w 36 Kołomyjskim Pułku Obrony Krajowej. Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Koroną (Goldenes Verdienstkreuz mit der Krone) za powstrzymanie ataku Kozaków.
Odbył kampanię karpacką, do 1916 r. służył w stopniu podporucznika na froncie rosyjskim, był lekarzem i naczelnym chirurgiem w Dywizyjnym Zakładzie Sanitarnym, a w latach 1916-1918 w stopniu porucznika ordynatorem oddziału chirurgicznego w szpitalu polowym we Lwowie. Służbę w wojsku austriackim zakończył w stopniu kapitana.
W czasie obrony Lwowa pełnił służbę w Szpitalu Wojska Polskiego jako lekarz naczelny.
Z czynnej służby wojskowej został zwolniony w maju 1929 r., a w sierpniu 1930 r. został zweryfikowany do stopnia majora.
W 1921 r. Aleksiewicz objął stanowisko Naczelnego Lekarza Komisji Zdrojowej w Iwoniczu, a w 1925 r. postanowił wybudować w Iwoniczu własne sanatorium. Budowę Sanato ukończono w 1932 r., było ono nowocześnie wyposażone, posiadało salę operacyjną, wytwórnię aparatów i gorsetów ortopedycznych. Powstało dzięki ciężkiej pracy i wielu wyrzeczeniom. Z powodu braku funduszy na budowę, żona doktora Zofia sprzedała kamienicę we Lwowie, przyczyniając się tym samym do ukończenia prac budowlanych. Oficjalnie była uznawana za fundatorkę Sanato. Zofia zmarła na nieuleczalną chorobę w marcu 1933 r.
W latach 30-tych Aleksiewicz uruchomił kino letnie w Iwoniczu i przyczynił się do wydawania gazety „Iwoniczanka”. Był organizatorem i dowódcą Iwonickiej Drużyny Strzeleckiej.
W latach 1934-36 dr Aleksiewicz pracował jako lekarz w Ubezpieczalni Społecznej w Iwoniczu.
W 1938 r. ożenił się z Anielą z Łepskich, a w 1939 r. urodził mu się syn Czesław (zmarł 18.09.2015 r.).
We wrześniu 1939 r. Józef Aleksiewicz był komendantem szpitala wojennego nr 604 we Lwowie. Funkcję tę pełnił do 22 września – do dnia kapitulacji. W lipcu 1941 r. ukrywał się we Lwowie przed Niemcami.
W grudniu 1941 r. powrócił do Iwonicza, tu z polecenia władz zorganizował szpital zakaźny, ponieważ szerzyła się epidemia tyfusu.
W 1942 r. został aresztowany przez gestapo. Przed wywiezieniem do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu uratowało go wstawiennictwo Ruppenthala, przedwojennego właściciela restauracji zdrojowej w Iwoniczu. Po powrocie do Iwonicza dr Aleksiewicz udzielał pomocy rannym w przyfrontowym szpitalu w Sanato. Był szefem sanitarnym w sztabie Inspektoratu AK pow. krośnieńskiego. Działał pod pseudonimem „Wilczur”. Józef Aleksiewicz był przewodniczącym Rady Cywilnej na wyzwolonym (26 lipca 1944 r. podczas akcji „Burza”) obszarze Rzeczypospolitej Iwonickiej.
Po wkroczeniu Armii Czerwonej Powiatowy Urząd Ziemski w Krośnie nakazał zabezpieczenie majątku Zakładu Zdrojowego. Aleksiewicz działał w obronie szpitala zdrojowego, ratując go przed zniszczeniem, pisząc petycje do władz starostwa i województwa. Niestety nie zapobiegło to wywożeniu przez Rosjan majątku Zakładu.
W kwietniu 1945 r. uczestniczył w ekshumacji ofiar mordu na 72 członkach ruchu oporu dokonanego 24 lipca 1944 r. w Lesie Grabińskim. Staraniem m.in. Anieli Aleksiewicz, żony doktora, w 1947 r. dokonano odsłonięcia pomnika w miejscu kaźni, a wzruszającą mowę wygłosił mjr Józef Aleksiewicz ps. „Wilczur”.
Od pierwszych dni po wyzwoleniu doktor usiłował prowadzić praktykę lekarską w Sanato, niestety braki w wyposażeniu i zaopatrzeniu w leki i środki opatrunkowe nie pozwoliły na rozpoczęcie działalności. Władza ludowa za pośrednictwem UB utrudniała mu uruchomienie prywatnej lecznicy, jako „burżujowi”. Doktora dwukrotnie aresztowano i przetrzymywano na zamku w Rzeszowie, był bity, zastraszany, traktowany przez władzę ludową jako „wróg ojczyzny”. W rezultacie odwołano go ze stanowiska dyrektora uzdrowiska.
Mimo usilnych starań, nie zdołał zachować swej własności. Sanato zostało najpierw wydzierżawione przez dyrekcję uzdrowiska, a następnie, w 1952 r. przejęte pod zarząd tymczasowy i bezprawnie upaństwowione w 1959 r.
W 1947 r. doktor Aleksiewicz otrzymał zatrudnienie jako lekarz domowy w Ubezpieczalni Społecznej, był lekarzem szkolnym w Państwowym Sanatoryjnym Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym w Iwoniczu-Zdroju, pracował jako nauczyciel kontraktowy języka niemieckiego i chemii. Nowemu zadaniu oddał się z pasją, poświęcał uczniom wiele godzin pozalekcyjnych, udostępniając pomieszczenia laboratoryjne w Sanato na uczniowskie doświadczenia chemiczne.
W 1952 r. powierzono mu funkcję dyrektora i ordynatora Sanatorium nr 3 im. Juliana Marchlewskiego (upaństwowione Sanato). Uzyskanie w 1955 r. II stopnia specjalizacji i tytułu ortopedy i traumatologa nie miało już dla doktora w sensie zawodowym znaczenia.
Józef Aleksiewicz, człowiek niezwykle zasłużony dla ojczyzny, za działalność społeczną i postawę patriotyczną był uhonorowany wieloma odznaczeniami: wspomniany wyżej Złoty Krzyż Zasługi, Signum Laudis (Wojskowy Medal Zasługi), Karl-Truppenkreuz (Krzyż Wojskowy Karola), Ehrenzeichen vom Roten Kreuz 2. Klasse (Odznaka Honorowa Czerwonego Krzyża II Klasy), Krzyż Obrony Lwowa, Odznaka Honorowa „Orlęta”, Krzyż Walecznych, Polska Swemu Obrońcy, Złoty Krzyż Zasługi, Medal Niepodległości, Za Odwagę (w 1944 r. medal radziecki za uratowanie rannych jeńców radzieckich), Medal Zwycięstwa i Wolności.
Z powodu choroby (cukrzyca), przeżyć okupacyjnych i stresów związanych z utratą Sanato, a także prześladowań przez władzę ludową, aresztowań i bicia, stan jego zdrowia znacznie się pogorszył.
Dr Józef Aleksiewicz zmarł 26 listopada 1957 r.
W 1960 r. otrzymał pośmiertnie awans do stopnia podpułkownika, także pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Armii Krajowej nadanym w Londynie w 1970 r.
W pięćdziesiątą rocznicę śmierci Józefa Aleksiewicza 11 listopada 2007 r. w dniu Święta Niepodległości dokonano uroczystego odsłonięcia i poświęcenia na budynku Starych Łazienek tablicy upamiętniającej zasługi doktora. Wykonawcą płaskorzeźby był artysta z Iwonicza-Zdroju Władysław Kandefer.
Dzisiaj w miejscu ulubionych ogrodów dr Aleksiewicza, poniżej Sanato, stoi Zakład Przyrodoleczniczy jako kontynuacja jego zamierzeń, pomagając chorym w powrocie do zdrowia.
Ksiądz Zbigniew Czuchra pisał o nim: „Kochał ten Iwonicz. Tutaj była jego cicha praca bez rozgłosu, budząca przywiązanie, miłość i szacunek wszystkich, którzy się z nim spotykali (…) Promieniował dobrocią. Jego osobowość miała dziwny czar. Leczył za darmo. Niezwykły był z niego człowiek.”
W dniu 26 października 2017 r. Stowarzyszenie Przyjaciół Iwonicza-Zdroju otworzyło w dawnym Sanatorium Sanato Izbę Pamięci szpitala partyzanckiego AK i ppłk. dr. Józefa Aleksiewicza. Izbę Pamięci można zwiedzać po uprzednim kontakcie telefonicznym z numerami 515 152 425 lub 609 196 488.
Źródła:
Roszkowski J. B., Józef Aleksiewicz, Bohater Iwonicza-Zdroju, Mons Admirabilis, 2016 r.
Ks. Zbigniew Jan Czuchra w: Józef Aleksiewicz. Bohater Iwonicza- Zdroju, Mons Admirabilis, 2016.
Kwilecki A., Załuscy w Iwoniczu 1799-1944., Kórnik 1993,
Michalak J., Odsłonięcie tablicy pamiątkowej ppłk. dra Józefa Aleksiewicza, w: Iwonicz-Zdrój-Rocznik 2008-2010, Wydanie Jubileuszowe, t.10.
Folder Stowarzyszenia Przyjaciół Iwonicza -Zdroju – „Izba Pamięci szpitala partyzanckiego AK i ppłk. dr. Józefa Aleksiewicza.”
Stachura Gabriela – konkursowa praca uczennicy Gimnazjum Publicznego w Iwoniczu na Konkurs Iwonickiego Stowarzyszenia „Ocalić od zapomnienia”.
Armata Joanna – konkursowa praca uczennicy Zespołu Szkół w Iwoniczu na Konkurs Iwonickiego Stowarzyszenia „Ocalić od zapomnienia”.
