PROBOSZCZ PARAFII W IWONICZU (1879-1912)
Urodził się 31 marca 1848 roku w Sanoku. Syn Wojciecha Podgórskiego i Agaty Hydzik. W Sanoku ukończył szkołę elementarną, a średnie wykształcenie zdobył we Lwowie. Tam też rozpoczął studia na kierunku budowlanym, jednak po trzech latach je przerwał i w 1870 roku wstąpił do Seminarium Duchownego we Lwowie. Święcenia kapłańskie przyjął w Przemyślu w 1874 r., a po czterech latach objął parafię Iwonicz.
Ks. Antoni, wielki kapłan i społecznik, pełen poświęcenia i wielkich zasług, okazał się dla Iwonicza wprost opatrznościowym. Swoje działania skierował głównie na zaspokojenie potrzeb mieszkańców w zakresie religijnym, oświatowym i społecznym. Słusznie zaplanował, że pomocą w tym zakresie będą ludzie żyjący we wspólnocie religijnej, prowadzący życie konsekrowane. Dlatego w 1883 r. sprowadził siostry felicjanki, które prowadziły szkołę dla dziewcząt – początkowo w drewnianym klasztorku, a kiedy ten okazał się niewystarczający dla realizacji założonych celów, wybudował klasztor murowany, z kaplicą „Opatrzności Bożej” i założył sierociniec dla dziewcząt imienia św. Kazimierza. Przy klasztorze sióstr felicjanek w Iwoniczu skupiało się odtąd życie religijne i kulturalne wioski i parafii, a sieroty (dziewczynki) z okolicznych stron miały tu swój bezpieczny dom, lecz został on zburzony w 1951 roku, kiedy władze odebrały siostrom opiekę nad sierotami, a zleciły im 80 chłopców niedorozwiniętych i umysłowo chorych w wieku do 18 lat. Ich następczynie czynią to w sposób ofiarny i godny do dzisiaj.
Ks. Podgórski nie poprzestał na jednym zakładzie szpitalnym. W roku 1902 kupił plac i wybudował budynek piętrowy z kaplicą pod wezwaniem św. Elżbiety (imieniem arcyksiężniczki Elżbiety), przeznaczony na szpital dla umysłowo chorych mężczyzn. Zakład funkcjonuje do dzisiaj pod kierownictwem braci bonifratrów, którzy przejęli go w 1923 r., tworząc przy nim swoją zakonną placówkę. W 1912 r. wybudował drugi budynek dla psychicznie chorych kobiet, który zniszczony w czasie I wojny światowej, został rozebrany.
W 1880 r. ks. Podgórski, mając na uwadze lokalowe potrzeby sakralne, dokonał rozbudowy miejscowej świątyni. Znał się na budownictwie jako „niedoszły” budowlaniec, sam kreślił plany i brał czynny udział przy budowie jako zwykły robotnik. Istniejący dotychczas kościół przedłużył, dobudował trzy boczne kaplice i wieżę. Wszystko z drzewa jodłowego, cały kościół z zewnątrz obił deskami jodłowymi, a dach pokrył blachą. Aby zwiększyć wysokość kościoła, zlikwidował podziemia i obniżony został teren przylegający do ścian świątyni, stąd obecność swoistych klombów przykościelnych.
Ponieważ droga do Zdroju została przerzucona znad rzeczki poza prezbiterium, przedłużył dziedziniec przed kościołem, który wykończył podmurówką, a plac wyłożył płytami kamiennymi. Sprawił 21-głosowe organy oraz trzeci dzwon, nadając mu imię „Michał”, na cześć ówczesnego dziedzica Michała Załuskiego. Prezbiterium, zakrystia i nawa po boczne kaplice oraz belka zwana tęczą pozostały te same. Rozbudowa została w całości przeprowadzona w jednym 1880 roku. Potwierdzeniem jest poniższy dokument, znaleziony w 1978 r. w kuli pod krzyżem na wieży kościelnej, podczas zmiany pokrycia dachu przez księdza prałata Kazimierza Piotrowskiego.
W Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego Amen.
Dnia 7 października 1880 w dzień św. Brygidy zatknięto krzyż na wieży za świętych i wiekopomnych rządów Kościołem Bożym Jego Świątobliwości papieża Leona XIII – za rządów Diecezją przemyską J. W. Najprzewielebniejszego ks. Biskupa Macieja H. Hirschlera – pod panowaniem Jego cesarsko – Królewskiej Apostolskiej Mości Cesarza i Króla Franciszka Józefa I – wielce umiłowanego Monarchę przez cały naród, (który najmiłościwiej na początku poprzedniego miesiąca odwiedzić raczył krainę naszą), któremu w tak opłakanych czasach indyferentyzmu, socjalizmu i komunizmu przyświeca głęboką wiarą i przywiązaniem do kościoła św. katolickiego – za rządów krainą naszą Jego Ekscelencji Namiestnika A. Potockiego Hr. – za kolatora miejscowego JW. Michała Hr. Załuskiego właściciela dóbr Iwonicza i Jego małżonki najczcigodniejszej JW. Heleny Hr. z Brzostowskich, a za rządów parafią ks. Antoniego Podgórskiego, plebana o. ł. w Iwoniczu przez ciesielskiego majstra ze wsi Wietrzno powiatu Krośnieńskiego imieniem Michał Ukleja.
Kaplice – 9 metrów kościoła i wieża stanęły z dobrowolnych składek pobożnych parafian, a wszystko w ciągu jednego roku 1880. Wielkie usługi oddali kościołowi około tej budowy – wójt miejscowy Szymon Rygiel i organista Jan Rajchel.
Iwonicz dnia 7 października 1880 r. Majster ciesielski
- Antoni Podgórski
proboszcz o. ł. w Iwoniczu
/Wojciech Podgórski i Agata/
rodzice proboszcza
Ks. Podgórski rozbudowywał i upiększał kościół, wykorzystując lokalne talenty malarskie i rzeźbiarskie. Pracami ciesielskimi kierował majster ciesielski Michał Ukleja z Wietrzna. Z Haczowa sprowadził rzeźbiarza Józefa Aszklara, który na miejscu, z ciętych lip plebańskich, wyrzeźbił główny ołtarz, chrzcielnicę, oraz wszystkie figury i ozdoby w kościele, a także z kamienia 4 figury otaczające kościół. Malarze, Paweł i Jan Bogdańscy (ojciec i syn) z Jaślisk, wymalowali cały kościół, uprzednio wyklejony płótnem. Wymalowali też obrazy do ołtarzy. Główny ołtarz i chrzcielnica oraz dużo ozdób w bocznych ołtarzach, a także na chórze i ambonie zostało wyzłoconych prawdziwym złotem. W kościele położono posadzkę kamionkową, a w prezbiterium marmurową. W roku 1912, sumptem parafii wybudował murowaną organistówkę, która została wykończona już po jego śmierci.
Załuscy przychylnie oceniali działalność księdza w parafii i stałymi datkami wspomagali proboszcza, gdy wspólnie z parafianami realizował przedsięwzięcia – szczególnie budowę domów zakonnych dla chorych i sierot oraz Kaplicę Zdrojową. Ksiądz Podgórski, jako przewodniczący Komitetu Funduszów Budowy Kaplicy Zdrojowej, kierował jej budową. Oddana została do użytku w 1895 r. Sprawował tam również posługę kapłańską. Przekazał działkę na budowę remizy dla straży ogniowej w Iwoniczu, której patronował.
Wszelkie działania w parafii wiązały się z wielkimi kosztami. Nie pomogły zabiegi ks. Podgórskiego, który prosił o wsparcie materialne różne wysokie osobistości ówczesnego świata; sama parafia nie była w stanie podołać spłacie ciążących długów na obu zakładach. Długiem tym byli zainteresowani rozmaici lichwiarze. Umierającemu księdzu A. Podgórskiemu, jego następca ks. Józef Rafa przyrzekł, że zajmie się zakładami szpitalnymi i je spłaci. Wtedy zaistniał widomy znak Opatrzności Bożej – ks. Józef Rafa wygrał los loterii państwowej na dużą sumę; spłacił wszystkie długi i uregulował sprawy materialne parafii.
Ks. Antoni Podgórski poświęcał się dla wyższych celów, wielce zaangażowany w sprawy parafii i mieszkańców, żył skromnie, posiłki dostarczane przez Siostry oddawał głodnym, a sam niejednokrotnie ograniczał się do ziemniaków pieczonych w popielniku. Poświęcenie ks. Antoniego było podbudowane osobistą ascezą i kapłańską pobożnością. Jednak cała jego iwonicka posługa nie była wolna od doznawanych cierpień duchowych i fizycznych.
Ks. Antoni Podgórski gorliwie wypełniał obowiązki duszpasterski, starając się umocnić wiarę wśród parafian. Założył Stowarzyszenie Najświętszego Serca Jezusowego, Żywy Różaniec, Bractwo Szkaplerza NMP, Bractwo Świętej Rodziny, Bractwo Najświętszego Sakramentu, Bractwo Wstrzemięźliwości, Bractwo Aniołów Stróżów, Bractwo św. Antoniego i Trzeci Zakon św. Franciszka Serafickiego.
Ksiądz Antoni Podgórski zmarł 6 września 1912 roku, w wieku 64 lat, na nieuleczalną wtedy gruźlicę (suchoty, galopki). Pochowany został na cmentarzu w Iwoniczu. Pomnik na grobie jest oznaką wdzięczności ówczesnych parafian. Został wstępnie odnowiony w 2009 roku, a obecnie jest w planie całkowite jego odrestaurowanie.
Dla upamiętnienia i uhonorowania zasłużonego dla parafii i szkolnictwa świątobliwego proboszcza, iwoniczanie wybrali ks. Antoniego Podgórskiego na patrona Szkoły Podstawowej w Iwoniczu. Nadanie Imienia oraz Sztandaru Szkoły z wizerunkiem Księdza odbyło się w 150-tą rocznicę szkolnictwa w Iwoniczu, w dniu 5 czerwca 2009 roku.
Podczas przygotowań do uroczystości – w celu bliższego poznania księdza i przybliżenia jego zasług – zorganizowany został w szkole konkurs rodzinny „Śladami ks. Antoniego Podgórskiego”. Prace w formie plastycznej oraz inscenizacje, wiersze i piosenki dziękczynne, zaprezentowane zostały społeczności szkolnej i zamieszczone są w „Pamiętniku Jubileuszowym”. Jedna z piosenek, napisana przez siostrę felicjankę Barbarę Janus, została wybrana na Hymn Szkoły.
Źródła:
Głowacki Zbigniew ks. – Okruchy historii Iwonicza. Krosno 2013.
Głowacki Zbigniew ks. – Śladami świętych w iwonickim kościele. Nie tylko przewodnik . Krosno 2013
Głowacki Zbigniew ks. – Iwonicz czas przeszły i teraźniejszy. Krosno 2014.
Głowacki Zbigniew ks. – Iwonicz nasze korzenie cz. II. Krosno 2009.
150 lat Szkolnictwa w Iwoniczu, red. Małgorzata Jakubowicz, Maria Szajna. Krosno 2009.
Pamiętnik Jubileuszowy. 150 lat Szkolnictwa w Iwoniczu. Krosno 2009
Kwilecki Andrzej – Załuscy w Iwoniczu. Kórnik 1993.
Iwonicz Zdrój. Rocznik Stowarzyszenia Przyjaciół Iwonicza Zdroju. Tom I. 1998.
Iwonicz Zdrój. Rocznik Stowarzyszenia Przyjaciół Iwonicza Zdroju. Tom III. 2000.
Iwonicz Zdrój. Rocznik Stowarzyszenia Przyjaciół Iwonicza Zdroju.Tom IX. 2007.
Iwonicz Zdrój. Rocznik Stowarzyszenia Przyjaciół Iwonicza Zdroju. Tom X. 2008-2010.
Iwonicz Zdrój. Rocznik Stowarzyszenia Przyjaciół Iwonicza Zdroju. Tom XII. 2014-15.
www.parafiaiwonicz.pl/parafia/historia/ – Tekst ks. Erazma Skórnickiego (1906 – 1971), byłego proboszcza w Iwoniczu.
Podkulska Klaudia, Krupa Szymon – konkursowe prace uczniów Gimnazjum Publicznego w Iwoniczu na Konkurs Iwonickiego Stowarzyszenia „Ocalić od zapomnienia”.
Filipowicz Jagoda – konkursowa praca uczennicy Szkoły Podstawowej w Iwoniczu-Zdroju na Konkurs Iwonickiego Stowarzyszenia „Ocalić od zapomnienia”.
